لبیک یامهدی

استاد قرائتی در سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر به بیان آموزه هاو  نکته های آیه  هفتم سوره بقره  پرداخته است.

« خَتَمَ اللَّهُ عَلَى‏ قُلُوبِهِمْ وَعَلَى سَمْعِهِمْ وَعَلَى‏ أَبْصَرِهِمْ غِشَوَةٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ‏ ‏» (بقره / 7)

کافران، عقل و چشم و گوش دارند؛ اما گویا کارهای زشت و روحیۀ تعصّب و لجاجت، پرده‌ ای در برابر آنان کشیده است که قدرت دیدن و شنیدن حقایق را از دست داده‌ اند و این کیفری است که خداوند در دنیا به‌ طور طبیعی برای آنان مقرر فرموده است. در قیامت نیز عذاب بزرگ در انتظار آنان است.

*  از اين آيه مى‌آموزيم:

* اگر كسی حق را فهميد، ولی آن را پنهان کرد، قدرت حق‌بینی خود را از دست می‌دهد و خداوند هم بر چشمِ دل او سرپوش می‌گذارد و اين كيفر خدا برای اوست.

* امتياز انسان بر حيوان، درك حقيقت و بينش صحيح است كه با كفر، اين امتياز را از دست می‌ دهد.

*نکته‌های آیه:

مهر بدبختى كه خداوند بر دل كفّار مى ‏زند، كیفر لجاجت‏ هاى آنان است. چنانكه مى‏ خوانیم: «یطبع اللَّه على كلّ قلب متكبّر جبّار» (غافر، 35) خدا بر دل افراد متكبّر و ستم‏ پیشه، مهر مى‏ زند. و در آیه 23 سوره جاثیه نیز مى‏ خوانیم: خداوند بر دل كسانى كه با علم و آگاهى به سراغ هواپرستى مى‏ روند مهر مى ‏زند. بنابراین مهر الهى نتیجه انتخاب بدِ خود انسان است، نه آنكه یك عمل قهرى و جبرى از طرف خدا باشد.

مراد از قلب در قرآن، روح و مركز ادراكات است.

سه نوع قلب را قرآن معرّفى مى‏ كند:

قلب سلیم، قلب منیب، قلب مریض

* ویژگى‏هاى قلب سلیم

‏الف: قلبى كه جز خدا در آن نیست. «لیس فیه احد سواه» (نورالثقلین،  ج‏4، ص‏57)

ب: قلبى كه پیرو راهنماى حقّ، توبه كننده از گناه و تسلیم حقّ باشد.(نهج ‏البلاغه، خطبه 214)

ج: قلبى كه از حبّ دنیا، سالم باشد.(تفسیر صافى)

د: قلبى كه با یاد خدا، آرام گیرد. (فتح، 4)

ه: قلبى كه در برابر خداوند، خاشع است. (حدید، 16)

البتّه قلب مؤمن، هم با یاد خداوند آرام مى‏گیرد و هم از قهر او مى‏ترسد. «اذا ذُكر اللّه وَجِلَت قلوبهم» (انفال، 2) همانند كودكى كه هم به والدین آرام مى‏گیرد و هم از آنان حساب مى‏برد.

* ویژگى‏هاى قلب مریض‏

‏الف: قلبى كه از خدا غافل است و لایق رهبرى نیست. «لاتطع من اغفلنا قلبه»(كهف،28)

ب: دلى كه دنبال فتنه و دستاویز مى‏ گردد. «فامّا الّذین فى قلوبهم زیغ فیتّبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنة» (آل‏ عمران،7)

ج: دلى كه قساوت دارد. «جعلنا قلوبهم قاسیة» (مائده،13)

د: دلى كه زنگار گرفته است. «بل ران على قلوبهم ما كانوا یكسبون» (مطففین،14)

ه: دلى كه مُهر خورده است. «طبع اللّه علیها بكفرهم» (نساء،155)